Skansen Kultury Ludowej i Ziemiańskiej w Kuligowie to wyjątkowe miejsce, które przenosi w czasie do świata polskiej wsi z przełomu XIX i XX wieku. Położony malowniczo nad rzeką Bug, około 45 km na północ od Warszawy, skansen powstał z pasji i zaangażowania Wojciecha Urmanowskiego, który od 2000 roku systematycznie gromadzi i odtwarza elementy tradycyjnej kultury ludowej oraz ziemiańskiej Mazowsza i Podlasia. To nie tylko muzeum na świeżym powietrzu, ale także centrum kulturalne i edukacyjne, które ożywia dawne zwyczaje, rzemiosła i architekturę wsi.
Historia i lokalizacja Skansenu
Skansen został założony przez Wojciecha Urmanowskiego, który rozpoczął swoją kolekcję od rodzinnej kuźni przeniesionej z Janowa. Z czasem dołączyły do niej inne historyczne budynki, takie jak wiejska chata z początku XX wieku, karczma, spichlerz, stodoła, obora, wozownia oraz dworek drobnoszlachecki z Podlasia. Wszystkie obiekty zostały pieczołowicie odrestaurowane i wyposażone w autentyczne sprzęty codziennego użytku, co pozwala zwiedzającym poczuć atmosferę dawnej wsi. Skansen znajduje się w Kuligowie, w gminie Dąbrówka, w województwie mazowieckim, w malowniczym zakolu rzeki Bug, co dodatkowo wzbogaca doświadczenie zwiedzania pięknem natury i tradycyjnym krajobrazem nadbużańskim.
Znaczenie i misja
Misją skansenu jest zachowanie i promocja dziedzictwa kulturowego Mazowsza i Podlasia, które z biegiem lat zaczęło zanikać. Wojciech Urmanowski, wspierany przez lokalnych rzemieślników i artystów, stworzył przestrzeń, gdzie tradycja spotyka się z nowoczesnym podejściem do ochrony kultury materialnej. Skansen pełni także funkcję edukacyjną, oferując lekcje dla młodzieży, warsztaty rzemieślnicze oraz plenery artystyczne. Działa tu Fundacja Dziedzictwo Nadbużańskie, która administruje obiektem i organizuje liczne wydarzenia kulturalne.
Co można zobaczyć w Skansenie Kultury Ludowej i Ziemiańskiej
Zwiedzający mają okazję zobaczyć różnorodne budynki i ekspozycje, które odzwierciedlają życie na polskiej wsi sprzed ponad stu lat. Wśród najważniejszych obiektów znajdują się:
- Karczma – miejsce spotkań i biesiad, gdzie można poczuć klimat dawnych wiejskich zabaw i posmakować tradycyjnej kuchni.
- Kuźnia przydrożna z 1898 roku – pokazująca rzemiosło kowalskie, które było nieodłącznym elementem życia wiejskiej społeczności.
- Wiejska chata z początku XX wieku – z pełnym wyposażeniem, ukazująca codzienne życie mieszkańców wsi.
- Obora, wozownia i stodoła – prezentujące narzędzia rolnicze, sprzęty gospodarskie oraz dawne warsztaty, takie jak rymarski, tkacki czy kołodziejski.
- Spichlerz – gdzie można zobaczyć ekspozycje związane z garncarstwem i plecionkarstwem.
- Dworek drobnoszlachecki – reprezentujący warstwę ziemiańską, z autentycznym wyposażeniem i atmosferą szlacheckiego domu.
Dodatkową atrakcją są rzeźby wykonane piłą spalinową przez artystę Marka Gołaszewskiego oraz coroczna inscenizacja historyczna „Huzarzy w Kuligowie – policjanci w obronie Ojczyzny w 1920 roku”. Skansen był także plenerem filmowym dla znanych polskich produkcji, takich jak „Jasminum” i „Pornografia” Jana Jakuba Kolskiego oraz „Zemsta” Andrzeja Wajdy, co podkreśla jego autentyczność i unikatowy charakter.
Wydarzenia i warsztaty
Skansen to miejsce tętniące życiem kulturalnym. Organizowane są tu liczne imprezy, takie jak plener malarsko-rzeźbiarsko-kowalski „Dziedzictwo Nadbużańskie”, Wołomiński Zlot Pojazdów Zabytkowych czy Ogólnopolski Zjazd Kolekcjonerów Kultury Wsi i Małych Miast. W ramach projektu „Kuligowskie Specjały – Nadbużańskie dziedzictwo kulinarne” odbywają się warsztaty kulinarne poświęcone tradycyjnym produktom, np. serom podpuszczkowym czy domowym przetworom. Ponadto skansen prowadzi lekcje edukacyjne dla dzieci i młodzieży oraz plenery artystyczne, które przyciągają malarzy i fotografów.
Praktyczne informacje dla odwiedzających
Godziny otwarcia: – Od 1 czerwca do 31 sierpnia: wtorek-niedziela, 11:00-17:00 (poniedziałki zamknięte) – Od 1 września do 15 października: soboty, niedziele i święta, 11:00-17:00 – W długi weekend majowy: 11:00-17:00 (zaleca się telefoniczne potwierdzenie)
Ceny biletów:Bilet normalny: 15-18 zł
Bilet ulgowy: 10-13 zł
Dojazd:
Skansen znajduje się około 45 km na północ od centrum Warszawy, w Kuligowie nad Bugiem.
Najwygodniej dojechać samochodem, parking dostępny jest blisko wejścia.
Dodatkowe informacje:
Skansen jest przystosowany do zwiedzania z wózkiem dziecięcym.
Można wejść z psem na smyczy.
Na terenie znajduje się karczma serwująca tradycyjne potrawy, do której wstęp jest bezpłatny.
Czas zwiedzania to około 2 godziny.
Podsumowanie
Skansen Kultury Ludowej i Ziemiańskiej w Kuligowie to miejsce, które łączy w sobie autentyczność, edukację i kulturę. Dzięki starannie odtworzonym budynkom oraz bogatym zbiorom sprzętów i narzędzi, przenosi w świat dawnej polskiej wsi, oferując unikalną lekcję historii i tradycji. Położenie nad malowniczym Bugiem oraz liczne wydarzenia kulturalne sprawiają, że skansen jest idealnym celem na weekendowy wypad dla rodzin, miłośników historii, sztuki ludowej i polskiego kina. To przestrzeń, gdzie przeszłość ożywa, a lokalne dziedzictwo jest pielęgnowane z pasją i szacunkiem.