W cieniu rozłożystych dębów, na skraju lasu w Ząbkach, rozciąga się kompleks, który od ponad stu lat stanowi nie tylko ważny punkt na mapie polskiej psychiatrii, ale także fascynującą atrakcję dla miłośników historii, architektury i przyrody. Drewnicki Szpital Psychiatryczny wraz z zabytkowym parkiem szpitalnym to miejsce, gdzie przeszłość przeplata się z teraźniejszością, a każdy zakątek opowiada własną, niepowtarzalną historię.
Historia Drewnickiego Szpitala Psychiatrycznego
Początki szpitala sięgają końca XIX wieku, kiedy to z inicjatywy Pelagii Popławskiej powstało Warszawskie Towarzystwo Pomocy Lekarskiej i Opieki nad Umysłowo i Nerwowo Chorymi. Dzięki staraniom społeczników oraz wsparciu finansowemu możnych, w 1902 roku udało się uzyskać zgodę na zakup baraków po rosyjskim schronisku dla dzieci żołnierskich oraz sporego obszaru ziemi należącego niegdyś do majora Drewnickiego. Uroczyste otwarcie szpitala miało miejsce w maju 1903 roku. Początkowo funkcjonowały dwa baraki – osobno dla kobiet i mężczyzn – z miejscami dla 24 pacjentów. Dynamiczny rozwój placówki sprawił, że już w 1912 roku liczba pacjentów wzrosła do 220.
Szpitalem przez trzy dekady kierował dr Karol Rychliński, którego nazwisko do dziś upamiętnia trzypiętrowy budynek mieszkalny dla lekarzy i obsługi, wzniesiony w 1913 roku. W tamtym okresie szpital zatrudniał dwóch lekarzy i 60 pracowników obsługi. Od samego początku placówka była nieustannie rozbudowywana i modernizowana, by sprostać rosnącym potrzebom społecznym i medycznym.
Zabytkowe budynki i układ architektoniczny
Na terenie kompleksu zachowały się zarówno drewniane pawilony z końca XIX wieku, jak i murowane budynki z pierwszej połowy XX wieku. Najstarszy z nich, zaadaptowany na potrzeby szpitala z dawnego folwarku, pełni dziś funkcję oddziału dziennego. Naprzeciwko znajduje się pawilon ufundowany przez Julię Wiemanową z 1909 roku, a tuż przy bramie wejściowej stoi tzw. „Rychlińska” – okazała kamienica mieszkalna z 1913 roku, w której przez lata mieszkali lekarze wraz z rodzinami.
Wśród zabudowań uwagę przyciągają także dwa drewniane pawilony z 1884 roku, będące jednymi z najstarszych tego typu obiektów w regionie. Choć wymagają one obecnie gruntownego remontu, stanowią cenny zabytek architektury szpitalnej i ważny element lokalnej tożsamości Ząbek.
Nowoczesność w historycznym otoczeniu
W 2018 roku obok historycznego kompleksu powstał nowoczesny pawilon Mazowieckiego Szpitala Wojewódzkiego Drewnica. Nowy budynek o powierzchni 22 000 m² mieści 280 łóżek oraz 25 miejsc w oddziale dziennym. Placówka oferuje szeroki zakres usług psychiatrycznych, w tym oddziały ogólnopsychiatryczne, psychogeriatryczne, rehabilitacyjne oraz leczenia alkoholowych zespołów abstynencyjnych. Na terenie szpitala działają również Poradnia Zdrowia Psychicznego, Zespół Leczenia Środowiskowego i Warsztaty Terapii Zajęciowej.
Obiekt został w pełni przystosowany do potrzeb osób niepełnosprawnych, a nowoczesne gabinety i pracownie zapewniają dostęp do diagnostyki oraz leczenia interdyscyplinarnego. Cały kompleks służy systematycznej rehabilitacji psychiatrycznej i ruchowej pacjentów, a także wspiera ich powrót do aktywności społecznej i zawodowej.
Park szpitalny – zielone serce Drewnicy
Otoczenie szpitala to prawdziwa oaza zieleni, która zachwyca zarówno pacjentów, jak i odwiedzających. Park szpitalny obejmuje ponad 12 hektarów terenu, w tym rozległe trawniki, aleje spacerowe i rabaty kwiatowe. Szczególną wartość mają tu stare dęby – pomniki przyrody, które tworzą niepowtarzalny klimat tego miejsca. Wśród zieleni rozlokowano ogród sensoryczny, altanę ogrodową oraz infrastrukturę sportową, z której korzystają zarówno pacjenci, jak i goście podczas spacerów.
Park szpitalny to miejsce, gdzie historia spotyka się z przyrodą. Spacerując zacienionymi alejami, można podziwiać zabytkowe budynki, wsłuchać się w śpiew ptaków i poczuć atmosferę dawnych lat. To także przestrzeń, która sprzyja wyciszeniu i refleksji, a jednocześnie zachęca do aktywności na świeżym powietrzu.
Zwiedzanie i informacje praktyczne
Na teren parku szpitalnego można wejść bezpłatnie w godzinach otwarcia szpitala: poniedziałek 10:00–18:00, wtorek–czwartek 8:00–16:00. Dojazd do szpitala jest bardzo dogodny – można skorzystać z lokalnych linii autobusowych Ząbki-1, których przystanki znajdują się w pobliżu kompleksu. Bilety jednorazowe na komunikację miejską kosztują 5 zł (normalny) i 2,5 zł (ulgowy), a posiadacze karty mieszkańca „Jestem z Ząbek” mogą korzystać z przejazdów bezpłatnie. Zwiedzanie wnętrz zabytkowych budynków wymaga wcześniejszego uzgodnienia z administracją szpitala, ze względu na ich funkcje medyczne i ochronę prywatności pacjentów.
Współczesne znaczenie i rola w regionie
Drewnicki Szpital Psychiatryczny to nie tylko miejsce leczenia, ale także ważny ośrodek edukacyjny i społeczny. Współpracuje z uczelniami medycznymi, prowadzi programy rehabilitacyjne oraz angażuje się w liczne inicjatywy społeczne. Od 2022 roku placówka realizuje pilotażowy program Centrum Zdrowia Psychicznego, oferując szybkie wsparcie osobom z powiatu wołomińskiego doświadczającym kryzysu psychicznego.
W szpitalu działa również Rada Pacjentów, która od 1991 roku dba o prawa i potrzeby osób przebywających w placówce. To pierwsza tego typu rada w polskim szpitalu psychiatrycznym, stanowiąca wzór dla innych instytucji w kraju.
Podsumowanie
Drewnicki Szpital Psychiatryczny i park szpitalny w Ząbkach to miejsce, które zachwyca wielowarstwową historią, unikalną architekturą i niezwykłym klimatem. Spacer po tym terenie to podróż przez ponad sto lat dziejów polskiej psychiatrii, spotkanie z pięknem przyrody oraz możliwość refleksji nad rolą takich miejsc w życiu społecznym. Kompleks łączy w sobie tradycję i nowoczesność, będąc jednocześnie ważnym punktem na mapie Mazowsza i ciekawą propozycją dla każdego, kto interesuje się historią, architekturą lub po prostu szuka wyjątkowego miejsca na spacer.